Yüksek basınçlı alüminyum alaşımları otomotiv endüstrisinde önemli kullanım alanlarına sahiptir. Hafiflik, mukavemet değerleri ve yüksek oranda geri dönüştürülebilir malzeme özellikleri tercih edilme nedenleri arasında yer almaktadır. Yüksek basınçlı döküm yöntemi ve 1706 standardında EN AC 44300 alaşımı kullanılarak şasi bağlantı sistem parçalarının üretimi yapılabilmektedir. EN AC 44300 alaşımı standart döküm halinde 140 MPa akma mukavemeti, 240 MPa çekme mukavemeti ve %1 uzamaya sahiptir. Döküm sonrası soğuk şekillendirme kabiliyeti için uzama değeri yetersiz kalmaktadır. Endüstriyel soğuk şekillendirme operasyonlarında ıskarta oranlarının artmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, 400 ton kapasiteli alüminyum yüksek basınçlı döküm presinde, EN AC 44300 alaşımı kullanılarak ASTM B557M standardında 3 mm kalınlığa sahip lama tipi çekme test numuneleri üretilmiştir. Sıvı metal, bekletme ocağına transferi öncesi argon gazı yardımıyla dakikada 12 litre akış debisinde 3 dakika gaz giderme işlemine tabi tutulmuştur. Döküm işlemlerinde bekletme ocağındaki sıvı metal sıcaklığı 660℃ olarak belirlenmiştir. Bekletme ocağından sıvı metal numuneleri alınarak elementel kimyasal analizleri Thermo Scientific ARL optik emisyon spektrometresi kullanılarak yapılmıştır. Çekme test numuneleri atmosfer ortamında 380℃’de 1 saat kül fırınında ısıl işleme tabi tutulmuştur. Çekme testleri INSTRON 34TM-50 Model 50 kN cihazı ve ISO 6892 standardı kullanılarak mekanik özellikler belirlenmiştir. Isıl işlem görmüş çekme numunelerin kırılma yüzeylerinden stereo mikroskop yardımıyla görüntüler alınmıştır. Isıl işlem sonrası akma ve çekme mukavemetleri azalırken uzama değeri %7’ye kadar artış gösterebilmiştir. Farklı uzama değerlerinin oluşması sıvı metal kalitesine ve poroziteye bağlanmıştır. ORCID NO: 0000-0002-7362-838X
Anahtar Kelimeler: Yüksek Basınçlı Döküm, EN AC 44300, Isıl İşlem
|
